Ostrowo nad Gopłem

Osadnictwo w Ostrowie było silnie rozwinięte już w czasach prahistorycznych. Sięgało ono co najmniej neolitu i było kontynuowane także później. Na terenie wsi natrafiono na pochówki z okresu wpływów rzymskich1.

Początkowo Ostrowo jest własnością kościelną, w XIII wieku przechodzi w ręce prywatne. Rodem, który związał się z Ostrowem byli Leszczyce. Wieś pozyskali oni za sprawą posagu jaki Piotr – bratanek prymasa Jakuba Świnki ofiarował Maciejowi Leszczycowi za ślub z siostrą. W 1299 roku właścicielem wsi był Jan, zwany Kiwałą (przydomek ostrowskiej linii rodu). Nadgoplańscy Leszczyce posiadali przy tym także Kokoszyce (wieś nieistniejąca, na wschód od Ostrowa), Więckowice i Złotowo2.

Na XIV wiek przypada czas największej potęgi rodu z Ostrowa. Wspomniany Jan został kasztelanem kruszwickim, podobnie jego brat Przezdrzew; kolejny brat – Stanisław został prepozytem włocławskim. Największą karierę zrobił jednak Gerward z Ostrowa, który sięgnął po tytuł biskupa kujawskiego3.

Gerward zasłynął jako dobry administrator powierzonych mu dóbr – powiększał je, zakładał także nowe wsie na prawie niemieckim. Zbudował m.in. zamek w Raciążku. Do jego największych zasług należy jednak wynegocjowanie zgody papieskiej na koronację Władysława Łokietka na króla Polski. Gerward, będąc stronnikiem monarchy, prowadził stanowczą politykę w sporze z Krzyżakami. Jego dziełem było doprowadzenie do słynnego procesu inowrocławskiego z lat 1320-13214.

W 1325 roku wybudowano w Ostrowie kościół pw. św. Mateusza, choć samą parafię należy uznać za starszą. W XV wieku budowlę poddano przebudowie, uwypuklając architekturę gotycką5.

Na początku XV wieku Ostrowo znajdowało się w rękach Mikołaja Kiwały. W 1436 roku własność Leszczyców uległa dalszemu podziałowi. Wilk otrzymał część wsi nazywaną „Sgwarzen” (tereny dzisiejszego Orpikowa), Jan – łany sołtysie, Maciej – Popowo6. Ulegają one dalszym podziałom. W II połowie XV wieku znaczenie Leszczyców z Ostrowa uległo załamaniu. W 1489 roku uważani są oni za szlachtę zagrodową, a większa część wsi znajduje się w rękach królewskich7.

W XVI wieku z Ostrowa pisała się rodzina Święckich oraz Popowskich. W XVIII wieku rezydowali tutaj Rudniccy. Chorąży bydgoski Józef Rudnicki w latach 1720-1724 doprowadził do barokizacji wnętrza miejscowej świątyni8.W 1784 roku majętność przejęła rodzina Trzcińskich9.

W 1846 roku Ostrowo, wraz z Popowem i Orpikowem było własnością Józefa Trzcińskiego. Wieś zamieszkuje zaledwie 59 osób w 10 domach10 W 1880 wieś Ostrowo składało się z 13 domów zamieszkanych przez 187 osób. Słynęło wtedy z pozyskiwania torfu, hodowli bydła i owiec11.

Na przełomie stuleci dziedzicem Ostrowa był Józef Trzciński, który od lat 70. amatorsko interesował się archeologią na ziemi nadgoplańskiej. W jego kolekcji, przechowywanej w Ostrowie (część trafiła później do Muzeum Archeologicznego w Poznaniu) znajdowały się narzędzia, ceramika i ozdoby (w tym skarb z 30 elementami) z epoki brązu i żelaza12. Pod koniec XIX wieku za sprawą prężnego proboszcza Kaspera Pasztalskiego (1841-1911) we wsi powstało Kółko Rolnicze.

W 1907 roku majątek w Ostrowie przejął Juliusz Trzciński – minister byłej dzielnicy pruskiej, poseł.. W 1914 roku doprowadził on do zbudowania nowego, klasycystycznego dworu według projektu K. Ulatowskiego. Juliusz Trzciński został zamordowany przez Niemców jesienią 1939 roku. Podobny los spotkał miejscowego proboszcza ks. Mieczysława Sthrela – więźnia Dachau.

Ostrowo do dziś może pochwalić się pięknym kościołem, pałacem i parkiem.

1 M. Libicki, P. Libicki, Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce, Pozanń 1996.

2J. Karczewska, Własność szlachecka…, s. 33.

3https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/stanislaw-z-ostrowa-h-laska, dostęp: 13.07.2020.

4http://www.nasze.kujawsko-pomorskie.pl/historia/sredniowiecze/osoby/630-gerward-z-ostrowa.html, dostęp: 13.07.2020.

5Cz. Sikorski, Kruszwica…, s. 46.

6J. Karczewska, Własność szlachecka…, s. 48-49.

7J. Karczewska, Własność szlachecka…, s. 44.

8Cz. Sikorski, Kruszwica…, s. 46.

9http://manowce.com/trzcinscy/, dostęp: 13.07.2020.

10J. N. Bobrowicz, Opisanie historyczno-statystyczne…, s. 474.

11Słownik geograficzny…, t. 7, s. 727.

12 M. Libicki, P. Libicki, Dwory i pałace wiejskie…

Dodaj komentarz

Design a site like this with WordPress.com
Rozpocznij