Leksykon

Miejscowości nad Gopłem

Arturowo

Niewielki przysiółek, a dawniej folwark, położony między Szarlejem i Karczynem. Pierwotnie nazywany był Szarlejskim Gajem. Miejscowość wchodziła w skład dóbr szarlejskich i wraz z nimi dzieliła swoje losy, w XIX …

Bachorce

Pierwsza wzmianka o Bachorcach pochodząca z 1136 roku mówi, że w tym czasie wieś była własnością arcybiskupa gnieźnieńskiego. W XIII wieku miejscowość stanowiła własność kruszwickiej kolegiaty, a w XVIII wieku …

Baranowo

Wieś swoją nazwę wzięła prawdopodobnie od pierwszego znanego nam właściciela – Barana, który mieszkał tu w połowie XIII wieku1. Jego następcami byli Bogumił i Marcin. W XIV wieku wieś przeszła …

Bródzki

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z roku 17601. Miejscowość najprowdopobniej została nadana osadnikom olęderskim lub niemieckim, którzy w zamian za otrzymane grunty mieli zająć się osuszeniem miejscowych bagien. Ich intensywna …

Brześć nad Gopłem

Wzmianki o miejscowości pochodzą już z XIV wieku, gdy ich właścicielem był ród Leszczyców. W XV wieku z Brześcia nad Gopłem pisał się podczaszy inowrocławski Mikołaj. W połowie tego stulecia …

Chełmce

O dawności osadnictwa na terenie dzisiejszych Chełmc świadczą liczne pozostałości archeologiczne. Na terenie wsi odnaleziono m.in. glinianą figurkę w kształcie kobiety czy naszyjnik w formie 12 brakteatów (jednostronnie wybijanych monet) …

Chełmiczki

Przez wielki osada znana była jako Chełmce Małe, a momentem jej wyodrębnienia z dóbr Chełmc była połowa XIII wieku. Wtedy to wieś stała się własnością kapituły kruszwickiej. W XVI wieku …

Chrosno

Początkowo wieś znajdowała się w rękach królewskich. W 1193 roku Krośna, bo pod taką nazwą miejscowość występowała w średniowieczu, weszła w skład dóbr strzelneńskiego klasztoru norbertanek1. Po jakimś czasie Chrosno …

Cykowo

Wieś ma dawną metrykę i była silnie powiązana z losami kruszwickiej kolegiaty św. Wita. Cykowo było prebendą, czyli uposażeniem tamtejszych kanoników. W 1265 roku wzmiankowana jest tam drewniana kaplica św. …

Giżewo

Na gruntach miejscowości natrafiono na archeologiczne ślady z czasów kultury przeworskiej1. Pierwsze wzmianki o samej wsi odnajdujemy w XV wieku, gdy jej właścicielem był Mikołaj Kozieminski2. Ok. 1560 roku właścicielami …

Głębokie

Głembokie (tak zapisywano dawniej nazwę miejscowości) to rodowe gniazdo Głembowskich herbu Doliwa. którzy dzierżyli wieś od jej powstania aż po wiek XIX. W 1438 roku wzmiankowany jest tutaj Wincenty z …

Gocanowo

to jedno z najstarszych osiedli ludzkich nad Gopłem. Świadczą o tym znaleziska na jakie natrafiono na przynależącym do wsi półwyspie Ameryka. Są to pozostałości paleolitycznej kultury świderskiej (9500-8100 p.n.e.)1. Poza …

Gocanówko

Pierwszy raz nazwa Gocanówko pojawia się w roku 17871. W 1828 roku wieś była wystawiona na dzierżawę2. Później Gocanówko miał Heyne. W drugiej połowie XIX wieku wieś należała do Kozłowskich …

Grodztwo

Grodztwo jest miejscowością problematyczną, gdyż jego lokalizacja ulegała na przestrzeni lat wielokrotnej zmianie. W źródłach mianem Grodztwa określano bowiem ziemie, które znajdowały się we władaniu starosty. Jak przytacza Edmund Callier …

Gustawowo

Wieś dzieliła los wspólnie z Polanowicami i posiadała takich samych właścicieli. W drugiej połowie XIX wieku Gustawowo miało 2 domy i 21 mieszkańców1. Działał tu folwark, który wchodził w skład …

Janikowo

Niewielka osada położona między Książem a Polanowicami swoje czasy świetności przeżywała w okresie staropolskim. Nazywano ją wtedy Jankowem. W połowie XVI wieku wieś znajdowała się w ręku pani Oborskiej, która …

Janocin

W czasie badań archeologicznych na terenie Janocina natrafiono na ślady kultury przeworskiej (III w. p.n.e. a V w. n.e.)1. Choć niektórzy mogą być zdziwieni, nazwa Janocina nie pochodzi wcale od …

Janowice

O dawności osadnictwa na ziemiach Janowic świadczą liczne odkrycia archeologiczne m.in. z kultury ceramiki wstęgowej rytej czy kultury przeworskiej1. Pierwsze informacje o wsi Janowice pochodzą z XV wieku. W kolejnym …

Karczyn

Spokojny i oddalony od innych osiedli Karczyn to wieś z długą i intrygującą historią. Osadnictwo w okolicach Bachorzy rozpoczęło się jeszcze przed naszą erą. W czasie prac archeologicznych przy budowie …

Karsk

Po raz pierwszy Karsk pojawia się w dokumentach pod datą 1238 roku, gdy książę Kazimierz Kujawski przekazuje wspomnianą osadę biskupowi włocławskiemu. Wcześniej jako właściciele działów we wsi wspominani są Eustachy, …

Kicko

Pierwsza wzmianka o tej niewielkiej dziś miejscowości pochodzi z roku 1232 (1233), gdy książę Konrad Mazowiecki sprzedaje wieś biskupowi włocławskiemu Michałowi1. W 1262 roku książę Kazimierz kujawski zwolnił wieś z …

Kobylnica

Osadzona na dobrych gruntach Kobylnica, po raz pierwszy w źródłach pojawia się w roku 1250. Wieś, a raczej dział należący do kanonika Leszka,1  zostaje wtedy zwrócony przez księcia Kazimierza kujawskiego …

Kobylniki

Wieś, na co ewidentnie wskazuje jej nazwa, była początkowo osadą służebną względem grodu kruszwickiego. Pozwala to uznać ją za jedną z najstarszych wsi w gminie. Pierwsza wzmianka pisana o Kobylnikach …

Kraszyce

stanowiły początkowo własność kapituły kruszwickiej. W 1298 roku część wsi w zamian za nieistniejące dziś Kretkowo, otrzymał rycerz Jarosław1.  Jego potomkiem był znany z dokumentu z 1357 roku, Zbrosław z …

Lachmirowice

stanowią miejsce bardzo atrakcyjne dla archeologów. Pierwsze ślady ludzkiej obecności w tym miejscu wiążą się z koczowniczymi społecznościami łowiecko-rybackimi ze środkowej epoki kamienia. Znaleziskiem, które wiąże się z tym okresem …

Łagiewniki

Osadnictwo na terenie Łagiewnik sięga czasów neolitu i kontynuowane było w epoce żelaza. Bardzo możliwe, że to właśnie tędy przebiegał szlak bursztynowy. Po raz pierwszy w źródłach pisanych wieś została …

Marcinki

Trudno określić kiedy rozpoczyna się osadnictwo na terenie Marcinek. Choć O. Kolberg wspomina o rzekomym grodzisku, które się tutaj znajdowało, to jednak nie znajduje ono potwierdzenia w źródłach pisanych1 Pierwsza …

Maszenice

Choć historia osadnictwa w Maszenicach sięga czasów prehistorycznych, to jednak najcenniejsze odkrycie archeologiczne z tej miejscowości związane jest z początkami polskiej państwowości. Między 1875 a 1880 roku w czasie rutynowej …

Mietlica

Niewielka Mietlica byłaby zapewne wsią jak każda inna, gdyby nie fakt, że na jej terenie znajduje się słynne grodzisko, które datowane jest na I poł. X wieku. Na przełomie XIV …

Morgi

Osada założona w początkach XIX wieku na gruntach Chełmc. Znana w historii także jako Chełmce-Kolonia. W latach 30. XIX wieku wzmiankowana jest szkoła ewangelicka  w kolonii Chełmce (nauczyciela Modrowa miał …

Orpikowo

Osadnictwo na gruntach dzisiejszego Orpikowa sięga okresu halsztackiego1. We wczesnym średniowieczu wieś wchodzi w skład rozległego kompleksu dóbr rodziny Leszczyców. Możemy przypuszczać, że pierwowzorem osady stał się dział ostrowski zwany …

Ostrowo nad Gopłem

Osadnictwo w Ostrowie było silnie rozwinięte już w czasach prahistorycznych. Sięgało ono co najmniej neolitu i było kontynuowane także później. Na terenie wsi natrafiono na pochówki z okresu wpływów rzymskich1. …

Ostrówek

Archeologiczna przeszłość wsi stanowi wielką tajemnicę, którą najlepiej oddaje znajdujący się tutaj kamień ze swastyką – być może świadectwo dawnej kultowej funkcji półwyspu1. Początki Ostrówka związane są z kolonizacją fryderycjańską, …

Papros

Znaleziska archeologiczne w Paprosie pochodzą m.in. z okresu kultury pucharów lejkowatych. Z kolei w połowie XIII wieku między Paprosem a Dziewą funkcjonowała komora, w której pobierano opłatę za przeprawę przez …

Piaski

Dowodem na wiekowość osadnictwa w tej miejscowości są dwie krzemienne siekierki znalezione na terenie wsi jeszcze w XIX wieku1. Rys dawności nadaje Piaskom także krótka informacja zapisana w okresie międzywojennym …

Piecki

Prowadzone pod koniec lat 80. XX wieku wykopaliska archeologiczne wykazały, że pierwsi ludzie postanowili osiedlić się w Pieckach już 6,5 tys. lat temu. Na obszarze dzisiejszej miejscowości musiała istnieć osada …

Polanowice

Osadnictwo na terenie Polanowic sięga co najmniej młodszej epoki żelaza. Odnaleziono na terenie wsi także ślady osady z czasów kultury łużyckiej1. Po raz pierwszy Polanowice pojawiają się w źródłach w …

Popowo

Po raz pierwszy Popowo wzmiankowane jest w źródłach historycznych w roku 1299. Co ciekawe, początkowo nazwy Ostrowo i Popowo stosowane były wymiennie. W tym bowiem okresie obie wsie znajdowały się …

Przedbojewice

W Przedbojewicach odnajdujemy ślady osady już w czasach dominacji kultury przeworskiej. Osadnictwo istniało tutaj także w czasie wpływów rzymskich1. Pierwsze informacje o wsi odnajdujemy dopiero w roku 1520, gdzie nazywana …

Racice

Wieś posiada długi archeologiczny rodowód sięgający kultury przeworskiej i kultury łużyckiej1. Racice odegrały ważną rolę w początkach polskiej państwowości. Do 1880 roku stały we wsi pozostałości grodziska. Na jego terenie …

Rechta

Niewielki przysiółek słynie z cudownego zabytku. Początki miejscowej świątyni związane są z legendą mówiącą o obrazie Matki Boskiej odnalezionym przez „rechtające” dziki (stąd nazwa osady). Strumień przy drzewie, na którym …

Rożniaty

Na początku XV wieku dział w Rożniatach posiadał Bartosz z Polic1. W 1421 roku w Rożniatach swoje grunty mają Piotr z Lubstowa (część po Bartoszu) oraz Maciej Kleńtop z Godziębów, …

Rusinowo

Pierwsze informacje o wsi jako dziedzictwie rodziny Warszów-Godziębów znajdujemy w roku 1371. W 1381 roku we wsi zmiankowany jest rycerz Jakusz1. W 1436 roku Bierwołd Godzięba sprzedał wieś niejakiemu Jugowi2. …

Rzepiszyn

W okresie staropolskim losy terenów dzisiejszego Rzepiszyna są enigmatyczne. W czasie zaborów założono tutaj niemiecką kolonię znaną pod nazwą Emmowo. W 1854 roku we wsi było 7 domów i 65 …

Rzepowo

W średniowieczu na gruntach Rzepowa znajdowała się wieś Poświętne, która wzmiankowana jest w 1379 roku1. Pierwotnie była to własność kościelna2. Po rozbiorach teren dzisiejszego Rzepowa przeszedł na własność królewską. Prawdopodobnie …

Skotniki

Jak wskazuje nazwa, w swoich początkach wieś była osadą służebną, zajmującą się hodowlą bydła dla grodu kruszwickiego. Po raz pierwszy Skotniki pojawiają się w dokumencie z 1303 roku wydanym przez …

Słabęcin

Wieś znana w źródłach od 1488 roku jako płacąca dziesięcinę proboszczowi z Kościeszek. Słabęcin wchodził w skład starostwa kruszwickiego i był własnością królewską1. W XVI wieku jako właściciel miejscowego folwarku …

Sławsk Wielki

W początkach naszej ery na terenie Sławska Wielkiego znajdował się kompleks świątyń pogańskich, w których składano ofiary zwierzęce1. Wieś po raz pierwszy pojawia się w źródłach w roku 1254, gdy …

Sokolniki

Wieś pełniła początkowo funkcję służebną względem grody Kruszwickiego, a jej mieszkańcy parali się układaniem sokołów. Po raz pierwszy na piśmie pojawiają się Sokolniki już w roku 1215 w dokumencie opata …

Sukowy

Ślady osadnictwa w Sukowych sięgają kultury łużyckiej1. Informacje o wsi odnajdujemy w XIV wieku, choć jest ona z pewnością dużo starsza. W 1357 roku poznajemy Mikołaja i Wacława z Sukowych, …

Szarlej

to miejscowość o długiej i niezwykle intrygującej historii. Osadnictwo na terenie wsi sięga II poł. V tys. p.n.e. I wiąże się z kulturą ceramiki wstęgowej1. Historyczny Szarlej znany jest w …

Tarnowo

Pisane dzieje Tarnowa znane są od wieku XIV. Początkowo, na co wskazuje nazwa wsi, mogła ona być związana z gospodarką drzewną.. Tarnowo było gniazdem rodowym Tarnowskich herbu Rola1. W 1412 …

Tarnówko

Osadnictwo w Tarnówku sięga swoimi początkami okresu halsztackiego1. Wieś znana jest od 1487 roku, gdy doszło do rozgraniczenia dóbr biskupich (Kicko) od dóbr Stanisława z Tarnowa. Dalej wieś pozostaje w …

Witowice

Nazwa wsi wskazuje, że we wczesnym średniowieczu musiała być ona własnością rycerza o imieniu Wit. Po raz pierwszy na kartach historii miejscowość zapisuje się w 1230 roku, gdy Witowice zostały …

Witowiczki

Witowiczki jako samodzielna miejscowość wyłoniły się z podziałów, które dotknęły wieś Witowice w XIV-XVI wieku. Po raz pierwszy osada wymieniona zostaje w 1557 roku jako Witowice Małe. W późniejszych wiekach …

Wolany

Wieś Wolany powstała w 1823 roku z inicjatywy Tadeusza Wolańskiego – landrata inowrocławskiego1. Wydzielono ją z gruntów Wróbli, z którymi osada związana jest do dzisiaj. Osada zawdzięcza swoją nazwę Tadeuszowi …

Wola Wapowska

Edmund Callier utożsamiał dzisiejszą miejscowość ze średniowieczną Krośną. Jeśli zawierzymy jego ustaleniom to musimy stwierdzić, że pierwsza wzmianka o tym miejscu pochodzi z 1193 roku (Crosna)1. Nazwa wskazuje, że wieś …

Wróble

to wieś o długiej, sięgającej przynajmniej XIV wieku historii. Początkowo miejscowość była własnością rodu Maszeńskich, w wieku XVI przeszła w ręce Niemojewskich, a następnie Piaskowskich. Kolejnymi właścicielami Wróbli i zapewne …

Zaborowo

Trudno wskazać moment oraz okoliczności w jakich na mapie ziemi nadgoplańskiej pojawiła się wieś Zaborowo. Wywodzili się stąd Zaborowscy, późniejsi właściciele Głębokiego. Z tą majętnością dzieli Zaborowo swoje późniejsze losy. …

Zakupie

Osada Zakupie znana jest co najmniej od XVI wieku. Funkcjonował tutaj wydajny folwark. Pod koniec XIX wieku liczył on 30 mieszkańców1. Wieś dzieliła los z Polanowicami, będąc kolejno własnością Zakrzewskich, …

Złotowo

W 1220 roku książę Konrad Mazowiecki przekazał Złotowo norbertankom ze Strzelna, co w 1249 roku potwierdził Kazmierz Kujawski1. W 1312 roku wieś została zastawiona biskupowi włocławskiemu Gerwardowi, aby w 1315 …

Żerniki

Z nazwy wsi możemy sądzić, że jej rodowód jest dość stary. Osada zapewne pełniła funkcję służebną wobec grodu kruszwickiego, dostarczając mu drewnianych żerdzi na cele budowlane. Po raz pierwszy wieś …

Żwanowice

Niewielkie osiedle położone między Polanowicami, a Rzepowem, wzmiankowana już w 1385 roku1. Formalnie wchodzi w skład drugiej miejscowości, choć na przestrzeni dziejów dzieliło losy wspólnie z Polanowicami. Od XIX wieku …

Możesz pomóc!

Projekt jest rozwijany na bieżąco. Jeśli posiadasz informacje na temat historii miejscowości, zauważyłeś błąd lub chcesz się podzielić uwagami, zapraszam do kontaktu.

Subskrybuj!

Wpisz maila, aby otrzymywać powiadomienia o nowych wpisach